Rèng Lakè’ Pernah Alebhele

pixabay

Oleh : Syaif Zhibond Renk Qobhien[1]

Ongghuân bulâ posang nyarè judul sè pas ka tolèsan nèko. Sakèng dâri posangnga, bulâ ngalèlèng nyarè judul sè pas sesuai bi’ sè èmaksod bulâ. Tapè gagal ta’ nemmu judul sè teppa’. Ta’ ambu eghedie, bulâ nyarè e buku tolèsanna Tarètan Muhri, S.Pd, MA se ngarang buku a Judul “Kamus Madura-Indonesia Kontemporer” terbitan VI, september 2016 oleh Yayasan Arraudlah Bangkalan, adâ’ pagghun ta’ nemmo se pas. Bulâ posang asâlla caremmet, ta’ bisa nemmu oca’ se pas ka judul se e maksod bulâ.

Bulâ nyarè settong oca’ se eppas kaangghui orèng lakè’ sè pon pernah alebhele tapè pon atellak. Mon bâbini’ biasa è sebbhut randhe, mon ca’na tolesan se be’eri’ rua randhe ngalesser. Hahha. ongghuen bulâ tak nemmu. Bikan dhika, me’ tao nape sebbhuten bhâsa madhurâna oreng lake’ se pon pernah alebhele ? Posang gia dhika kan. 

Dhâddhi nga’neko ca’na bhâlana bulâ. Dâlem tradisi sosial masyarakat madhurâ termasuk gia e Situbondo, khusussa Situbondo temor gherua, lakar tade’ istilah kaangghui oreng lake’ se pernah alebhele tape pon apesah. Anape, polana reng lake’ gherua posisina lako bede e posisi paling attas alias terhormat. E dâlem pandanganna masyarakat situbondo, lalake’ gherua ce’ terhormatta. Tape benni pas bebini’ ta’ terhormat, ngghih terhormat gia, keng atengghien reng lake’.

Mara nape penghormatan tradisi sosialla masyarakat situbondo ka reng lake’, salah settongah reng lake’ neko eangghep sombherreh bhibhit keodhibhen, presiden dâlâm romah tangga. Ta’ norot ka oca’na reng lake’ padâ bhei durhaka ka pangeran. Polana reng lake’ neko bekkellah pangeran dâlâm rumah tangga. Andi’ tugas ngatur romah tangga, molae dâri ajâgâ ka salamettanna kaluarga, sampe’ a jamin kabhutoanna anak ben bini.

Mangkana mon pas bede reng bini’ alaben ka se lake’, ta’ ende’ ka bebele’enna se lake’, cangkolang ka se lake’, maka endi’ hak reng lake’ kaangghui nellak binina. Betabe, bede reng bini’ se aghughet ka reng lake’ ka angghui etellak, reng lake’ endi’ hak kaangghui nola’ tellak gheniko otabe narema tellak. Samentara reng bini’ se pon ta’ ekende’i bi’ reng lake’, pas etellak, tak bisa aghughet reng lake’ ka angghui abeli.

Dheddhi nga’gherua ca’na penjelasan taretanna bule se pon pernah andi’ pengalaman alebhele pas apesah e tengah jhelen. Sakeng tengghina penghormatan de’ reng lake’, sampe’ beremma’a bhei olle selama ta’ menyimpang dâri ajherenna aghema. Misalla marena atellak pas terro alebhele’e pole, bisa langsung nyare. Ta’ kodhu adente’ masa iddah. Misalla neko, sanonto atellak, pas lagghuna alebhele’e pole, pagghun olle. Ma’ pera’ nga’gheniko, tekka’na ghi’ andi’ bhele, pas terro alebhele’e pole, ta’ anape tekka’ tak olle restu dâri bini se tua.

Ben pole, mon oreng lake’ neko tak ruet. Misalla marena atellak pas terro alebhele pole, ghempang. Ngghih mon ta’ nyarea dhibi’, cokop dâtâng ka pak tenggi otabe kalebun abele pon maksod kadetengnganna dhika, nyaria bini kua. Gheniko pon maste ngarte pak tenggi. Mon pak tenggi kan benyak anak buah. Pera’ kare nojjhu se kemma bebini’ se e kasennengngi. Bisa bhei pak tenggi mataber paraben se ghi’ tak alebhele, kadheng bisa gia mataber randhe tak andi’ anak otabe randhe bhuru andi’ anak settong. Poko’ ca’na sennengnga dhika na se alebhele’e.

Neko tak pera’ bede e dhisana bule, dhika pas entar na ka dhisa edimma’a bhei e Situbondo

---

[1] Keturunan Adi Podei/ Agung Panembahan Sapudi