Tèngkana Orèng Aparloa

Oleh: Syaif Zhibond Renk Qobhien*

Nak-kanak sè pon abhâkalan, tandhâna pon para' depa'a ka tojjhuânna rèng abhâkalan, ngghi rua akabin. Nak-kanak sè pon mare akabin (sirri/resmi) biasana eparloe/esalametthi bik rèng tuana. Umumma ekomantani angghui pangias se mapan. Ngonjhâng bhâlâ tatangghâ mallè akompol è acara salamettan.

Tapè sabellunna aparlo, bâdâ pan berempan tèngka sè èjhâlâni bik tuan rumah. Pertama-tama, nyarè dhina sè teppa'. Biasana atanya ka orèng sè ngartè bitongan bulen, are bân bekto sè teppa'. Polana Mon sampe' salah ngala' dhina, bisa bâdâ dibudina. Mon tak palang car pencaran, atokar malolo otabâ matè salah settong komantan marena aparlo. Mangkana benya' Rèng tua kona takok ongghu nyarè dhina. Pengit Ben sangat tengate. Mon ca'na bebele'en kona," bengo' repota èade' etembheng repot ebudi ".

Nyarè dhina nèko èjhâlâni jheu arè sabelunna ngantanga parlo. Bâdâ se sataon sabelunna, bâdâ sè nem bulen sabelunna. Malah bede sè nyare dhina ebekto calon komantan ghi' bâdâ è kandungan, ghi' tak lahir. Mon tengka segheniko biasana umum è dhisa deje'enna. E podei, ghili ben sekitarra. Bikan Mon sanonto, bhe' bâdâ' è tengka se mara gheniko. Mon lambe' bule ngeding careta Deri kae, ghi' bâdâ è tabu' pon enyareaghi dhina. Bile sè èpabhekalana'a, èpakabina, eparloana'a, angguye tattaroppa sapa, neko pon mare e kacator bik pade Reng tua. Bhuh, Mon pas sanonto ghi' bâdâ tèngka sè mara gheniko, ta' kèra ta' lebur Mon èterrappaghi è situbendhe.

Nomer due', bile pon mare nemmu dhina sè teppa', selanjutthe nyiappaghi kabhutoanna parlo. Pertama kabhutoanna depor. Orèng aparlo nèko bhâkal makanana'a oreng sajheghet. Bhuto dhe'eren se sajheghet. Utamana bhârrâs bi' jhuko'. Bhârrâs bi' Jhuko' neko Mon delem parlo, tak emassa' ka kompor. Mata' engghi ongghu, ngabi'e sanape ka gas. Biasana etana' ka Tomang. Tantona bhuto benya' kaju tono. Kaju tono biasana e mogherreghi e pakarangan.

Mon pon depa' ka bektona mogher kaju, bhâlâ tatangghâ nèko ta' ambhut pentaè tolong, benya' se deteng nolongi. Sè andi' lako, nyellang ghellu ka angghuy nolongi tuan rumah. Bede se mogher kajuna, bede se maspas ranca'na, ngangko' kajuna, bâdâ sè mecal madheddhi kaju se raje dheddhi keni' malle lekkas kerreng. Bâdâ se pera' ju' toju' ngabes oreng se alalakon. Biasana dengodena se ampo pera' ngampong ajerukkong. Tape kompak, tade' sè nyoro tade' se menta Langsong bhen sabbhen jek-ajheghen nolongi tuan rumah se aparloa.

Etengnga oreng alalakon ngangko' kaju, tuan rumah biasana makaluar biddheng bik roko'. Bâdâ se aberrik ghik wal-awal, bâdâ sè neng pertenga'an. Kabbhi jhek-ajheghen è cellok bik tuan rumana kaangghui ngenom biddheng bik arokok. Marè gheniko ètoro'e makaluar nase'. Jhek-ajheghen esoro Ambu ghellu alalakon. Esoro adhe'er ghellu sambi istirahat sakejjhe'. E bekto istirahat gheniko biasana jhek-ajheghen ampo aghejek, acareta perghina, cabbhina, regghena jheghung, kadheng nyator politik se bede è tipi, Mon sanonto, benyak senyator patenggien, polana pon para' kare tello bulen agghi'.

Mare nyiappaghi kabhutoanna depor, Nomer Tello' elanjuttheghi messen tattarop, pajhengan, lampu ben nyare sape. Tattarop rua bede se deri bidhik, tattarop kona, Ben bâdâ sè deri kaen bik bessè, bek modern pon. Mon tattarop sè angghui bidhik benyak lalakonna. Mon jhek-ngajheg oreng rua dheddhi kompak. Keng Mon tattarop kaen, jhek-ajheghen tade' lakona, pera' nolongi ngabes. Semoga benyak alalakon tokang masangnga dhibik. Mon Reng tua kona lebih senneng ngangghui tattarop bidhik, lebih kompak ka jhek-ajheghen tekka' bentu'na lebih rapi tattarop kaen. Mon è daerana bule pon sakoni' se angghui tattarop bidhik, aleburen tattarop kaen cakna. Oreng se andi' tattarop kaen biasana Endi' pajhenganna pangias gia. Reken pon nyettong lengkap bik salonna. Kadheng bede se lengkap sampe' penyiarra. E daerah jhengkar benya' se ngak gheniko.

Sapè sè èbhellie kodhu sè adheghing. Mon sè koros tako' tak cokop. Biasana mèlle è pasar kemisan otabe sattuan. Sè bheghus è ka Jhuko' biasana sapè podei se berna mera. Dheghingnga kessap Ben serra'. Mon edaerana bule rua lambe' benyak nyare sapè podei Mon ekaghebeye parlo. Engghi rua, tekka' koros dheghingnga serra', pokok tokang deporra ngarte carana magi. Mon tak ngarte ka Jhuko', dhina tekka'na pon lempo sapena, eabi' pagghun Mon tak ngarte carana ngemmal Jhuko'. Mon e dinto umumma bu' Asbiyeni se dheddhi tokangnga Jhuko'.

Nah, orèng sè èndi' niat nangghe'e tabbhuen, biasana jheu arè pon èntar ka jhereghenna tabbhuen, nyabe' dhina. Bâdâ orèng sè sampè' ngobe dhina se pon mare ekarembhek ebengkona demi bisana tabbhuen. Sataon sabellunna pon mesen ka ade'. Engghi. Mon è dhisana bule umumma nangghe' tabbhuen. Bâdâ e dhisa laèn kadheng nangghe' orkes, gambus, kiae, lawak ben en laènna. Keng Mon è dhisana bule pon umum, Mon aparlo nangghe' tabbhuen. Ta' pèra' orèng sè soghi sè bisa nangghe' tabbhuen. Tekka' ta' andi' napè, abhelengngaje nyare otangan demi mabhunga bhele tatangghe. Neko tengka Mon e daerana bule, Situbendhe begien jhe tèmor.